Uzmanlar imara açılan kıyı bölgelerindeki tehlikeye dikkati çekerken “Çok lisana getirilmeyen riskli tabanlar ortasında Haliç kıyıları, Kağıthane, Kasımpaşa, Beşiktaş, Göktürk, Vatan Caddesi de yer alıyor. İstanbul’da insan eliyle yapılan dolgu alanlar da çok riskli” sözlerini kullandı.
Kahramanmaraş felaketinde on binlerce bina moloz yığınına dönerken binaların imali en çok tartışılan bahislerden oldu. Sıvılaşmanın olduğu yerlerde yapılan binalar yıkımın ve can kaybının şiddetini artırırken gözler muhtemel İstanbul sarsıntısına çevrildi.
Milliyet’ten Mert İnan’ın haberine nazaran, İstanbul’da bir vakitler derelerin aktığı bölgelerin üzerinde yıllardır süregelen ihmal ve çarpık yapılaşma nedeniyle konutlar yükselirken, uzmanlar muhtemel büyük zelzelede bu yapıların önemli risk altında olduğu ihtarında bulundu.
YAPI STOĞUNUN RİSKLİ OLDUĞU BÖLGELER
İstanbul derelerinin yüzde 85’i son 100 yıllık süreçte doğal yapısını kaybederken atık su kanalına dönüşen dereleri çevreleyen yerler de işgaller ve yanlış arazi kullanım kararlarıyla betona boğuldu. Ayamama, Cendere, Ayazmadere, Kurbağalıdere, Ihlamurdere, Kuşdili, Kağıthane Deresi, Ortaköy, Dolapdere, İdealtepe üzere onlarca su kaynağının yerinde binalar yükselirken, yapı stoğunun riskli olduğu bölgeleri yerinde inceleyip muhtemel riskleri uzmanlara sorduk.
İlk durağımız olan Ortaköy Dereboyu Caddesi’nde birden fazla 35, 40 yıllık binalar eski dere yatağı boyunca bitişik nizam olarak yükseliyor. Benzeri tablo Beşiktaş Ihlamurdere için de geçerli. Fulya Mahallesi’nden Beşiktaş Meydanı’na kadar uzanan eski dere yatağının üzerindeki 40, 50 yıllık yapıların varlığı dikkatlerden kaçmazken, Anadolu Yakası’nda da emsal tablo kelam konusu. Fikirtepe, Kızıltoprak, Feneryolu ve Bahariye semtlerinin ortasında yer alan bölgeye ismini veren Kurbalığıdere’nin güzergahı boyunca sıralanmış konutlar yıllar içinde dere yatağı bölgelerindeki yapılaşmanın çarpıcı örnekleri ortasında.
‘AYAMAMA EN VAHİM GÜZERGAH’
Kağıthane Cendere ile Başakşehir’den doğup Marmara’ya dökülen Ayamama ise yapılaşma ve zelzele riski açısından en vahim durumdaki güzergahlar. İstanbul’un Avrupa Yakası’nda yer alan Ayamama Deresi, en çok yapılaşmanın olduğu kaynakların başında geliyor. Başakşehir ilçesinin doğu bölümlerinde bir kaynaktan doğan ve Bağcılar, Küçükçekmece, Bahçelievler ilçelerinden akarak, sıvılaşma riski olan Ayamama Deresi boyunca görüntü İstanbul’daki çarpık yapılaşmanın en somut örneği olarak gözlerden kaçmıyor. Emsal tablolar, Haramidere, Dolapdere ve onlarca mahalledeki eski derelerin olduğu alanlar için de geçerli.
Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan, dere yatakları üzerindeki yapılaşmanın büyük bir kusur olduğunu belirterek şu bilgileri verdi:
‘İMARA AÇILAN KIYI BÖLGELERİ ZAHMET YAŞAYACAK’
“Gaziantep yeri sağlam olduğu için az hasarla sarsıntısı atlattı. İstanbul’un avantajlı olduğu husus da kentin yüzde 80’lik kısmının kaya ve kaya çeşidi yer üzerinde olması. Fakat yüzde 20’lik konut bölümü gevşek taban dere yatakları üzerine oturan alanlar. Örneğin Zeytinburnu Veliefendi Hipodromu’nun etrafı, Çırpıcı yahut Ataköy Ayamama Deresi’nin olduğu yerler sıvılaşma riski olan tabanlar. Kıyı bölgeleri imara açıldı ve binalar sağlam deniyor lakin oralarda açık söylüyorum sorunlar yaşanacak. Kıyı bandında heyelan riskli alanlar Avcılar, Ambarlı bölgeleri.”
İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Cenk Yaltırak, ortalarında Ayamama, Cendere, Ayazmadere, Kurbağalıdere, Kuşdili, Kağıthane, Göksu, Küçüksu ve her iki Çekmece Gölleri’nin olduğu kısımların taşıma gücünün düşük, zelzele yükleri altında sıvılaşma eğiliminde olan taban yapısına sahip alanlar olduğuna dikkat çekiyor:
“Silivri’den eski İstanbul’a uzanan kıyı kesitteki formasyonlar, gevşek ve heyelanlı alanlar olarak tanımladığımız, zelzele dalgalarının büyütmesine yol açacak özellikte. Bölgenin tabanı, kil, silt, kum ve çakıldan oluşuyor. Marmara kıyılarını oluşturan kıyı bandı da alüvyonlardan oluşan bir bölge olduğundan yer riskli yerlerden. Çok lisana getirilmeyen riskli tabanlar ortasında Haliç kıyıları, Kağıthane, Kasımpaşa, Beşiktaş, Göktürk, Vatan Caddesi de yer alıyor. İstanbul’da insan eliyle yapılan dolgu alanlar da çok riskli.”