İSO, mayıs ayında açıkladığı “İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2021” araştırmasının akabinde daha çok KOBİ niteliğindeki kuruluşları kapsayan “İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2021” araştırmasının sonuçlarını da açıkladı.
Buna nazaran, İSO İkinci 500’ün 2021 yılındaki üretimden net satışları yüzde 77,5 artarak 191,1 milyar TL’den 339,2 milyar TL’ye yükseldi.
Üretimden net satışlar baz alınarak yapılan İSO İkinci 500’ün 2021 yılı sıralamasına bakıldığında; Ege Seramik 980,1 milyon TL ile birinci sırayı aldı. Ege Seramik’i, küçük bir farkla 979,8 milyon TL ile Kozlu Besin takip ederken, Kangal Termik Santral 979,7 milyon TL ile üçüncü oldu.
İSO İkinci 500’ün bu yılki listesine 137 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 57 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu. Listeye geçen yılki İSO 1000 dışından giren yeni firma sayısı 80 olurken, 2020 yılının İSO İkinci 500 listesinden İSO 500’e çıkan firma sayısı ise 39 olarak gerçekleşti.
Açıklamada görüşlerine yer verilen İSO İdare Şurası Lideri Erdal Bahçıvan, İSO İkinci 500’ün 2021 yılı sonuçlarının dünya iktisadının salgın krizinden çıkış sancılarıyla geçirdiği hareketli bir yılın endüstriye yansıyan fotoğrafı niteliğinde olduğunu belirtti.
Öncelikle 2021 yılındaki aşı uygulamalarıyla dünyada çabucak her dala dönük talebin beklenenden erken toparlandığına tanıklık edildiğini aktaran Bahçıvan, “Bu, beraberinde tedarik krizini getirdi. Gevşek para ve maliye siyasetlerinin sağladığı rekor mali genişlemenin en yıkıcı yan tesiri ise sonuçlarını bugün de yaşamakta olduğumuz global enflasyon oldu.” sözlerini kullandı.
Bahçıvan, 2021 yılını çift haneli bir büyümeyle kapatan Türkiye’de sanayi kuruluşlarının bilhassa dış pazarlardaki performanslarıyla güçlenen global talepten hissesini aldığını belirterek, şunları kaydetti:
“İSO 500’e nazaran daha küçük ölçekli ve KOBİ niteliğinde şirketlerden oluşan İSO İkinci 500’ün ihracatı yüzde 35’lik bir büyümeyle 2021’de Türkiye genelinden ve İSO 500’den daha başarılı bir görünüm sunuyor. Ama İSO İkinci 500’ün datalarına baktığımızda, borçlanma yapısında bariz bir bozulma dikkatimizi çekmektedir. Kelam konusu bilgiler İSO İkinci 500’de işletme faaliyetlerinin giderek daha fazla borçlanma yüklü olarak finanse edildiğini ortaya koyuyor. Asıl değerlisi ise borcun vade yapısında da gözle görülür bir kısalmanın olması.
Baktığımızda, mali borçların toplam borçlar içindeki hissesi yüzde 57,6’dan yüzde 54,2’ye inerken, öbür borçların hissesi yüzde 42,4’ten yüzde 45,8’e yükselmiş görünüyor. Bunun manası şu; İSO İkinci 500 şirketleri; faaliyetlerin finansmanında ve artan işletme sermayesi gereksiniminin karşılanmasında ticari borçları çok daha fazla kullanmışlar. Bir diğer deyişle 2021’de endüstriciler, bankalara olan borçlarından çok daha büyük bir süratle öbür firmalara borçlanmışlar. Bu, İSO İkinci 500 araştırmalarında karşımıza çıkan yeni bir durum olarak dikkati çekiyor.”
Erdal Bahçıvan, başta ihracatçı endüstriciler olmak üzere, şirketlerin son yıllarda nitelikli ve kaliteli finansmana erişimde çeşitli zahmetler yaşadığını tabir ederek, “Bu tabloya bakarak şunu söyleyebiliriz; finansman şartlarının sıkılaştığı ve kredi imkanlarının daraldığı son periyotlarda sanayicilerimizin içinde bulunduğu bu durum, zincirleme tepki halinde gelişebilecek ödeme risklerine işaret etmesi bakımından son derece telaş vericidir.” değerlendirmesinde bulundu.
KOBİ’lerin ölçek büyütmek, rekabetçiliği artırmak ve pazarını genişletmek için büyük çaplı yatırımlara daha fazla muhtaçlık duyduğunu aktaran Bahçıvan, buradan hareketle kurlardaki yükseliş ve finansman şartlarındaki sıkılaşmanın dev şirketlere kıyasla KOBİ’ler için daha zorlayıcı bir ortam oluşturduğuna kuşku olmadığını belirtti.
Bahçıvan, İSO İkinci 500 şirketlerinin ana büyüklük kriteri olan üretimden satışlarının, 2021 yılında yüzde 77,5 artarak 191,1 milyar TL’den 339,2 milyar TL’ye yükselmesinin değerli bir muvaffakiyet olduğunu vurguladı.
İkinci 500 şirketlerinin, 2021’de İSO 500’ü aratmayacak halde hem faaliyet masraflarını hem de yıl içerisindeki döviz kuru dalgalanmalarını muvaffakiyetle yönettiklerini belirten Bahçıvan, çünkü hem EBITDA hem de vergi öncesi periyot karlılığında dikkati cazibeli iyileşmelerin olduğunu kaydetti.
Bahçıvan, finansman masraflarının, büyük kuruluşlarda olduğu üzere İkinci 500’de de karlılığın temel belirleyicilerden biri olmayı sürdürdüğünü tabir ederek, “Türk lirasındaki paha kaybı, enflasyondaki artış ve faiz oranlarındaki yükselişin tesiriyle İSO İkinci 500’ün finansman masraflarının 2021 yılında yüzde 114,4 oranında artarak 20,1 milyar TL’ye yükselmiş olması bunun açık bir göstergesi. Ülkemiz endüstrisinin teknolojiye dayalı, nitelikli ve katma paha yaratan bir üretim yapısına kavuşması, dünya ile rekabetimiz açısından zarurî. Ne var ki, 2021’de İSO İkinci 500’de hala yüzde 70’in üzerinde düşük ve orta-düşük teknoloji yüklü bir yapının aşılamadığı görülüyor. Bu durum, katetmemiz gereken uzun bir yol olduğunu gösteriyor.” değerlendirmesinde bulundu.
İSO İdare Konseyi Lideri Bahçıvan, AR-GE harcamalarında önemli bir sıçramaya gereksinim olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Nitekim İSO İkinci 500 sonuçları, sanayi kuruluşlarının AR-GE’ye ayırdıkları kaynakların üretimden satışlara oranla binde 5’in altında sıkışıp kalmış olduğunun altını çiziyor. Endüstrimiz, giderek dijitalleşen global rekabet ortamında bundan çok daha fazlasına muhtaçlık duyuyor. 2021 yılında İSO İkinci 500’ün istihdamı yüzde 5 artarak 261 bin şahsa çıkarken birebir yılda ödenen maaş ve fiyatlardaki artış ise yüzde 39 oldu. Endüstrinin istihdamı sürükleyici özelliği burada da karşımıza çıktı.
2022 prestijiyle dünyada enflasyon ve büyüme açısından beklentilerin olumsuzlaştığı, 1970’lere dönüş ve stagflasyon telaşlarının arttığı bir devirden geçiyoruz. Endüstrimizin de bu hava değişiminden etkilenmemesi ne yazık ki pek de mümkün görünmüyor. Bu bağlamda İSO İkinci 500’ün 2021 yılı sonuçları, bir yandan sanayicilerimizin değişen şartlara ahenk sağlama yeteneğine işaret ederken başka yandan da güç bir periyoda hazırlıklı olmak için çıkarılması gereken dersleri ortaya koyuyor.”